خلاقیت تصویری و تجسمی (جلد دوم)

خلاقیت تصویری و تجسمی در دو مجلد و در سیزده فصل نگاشته شده است. جلد اول فصول یکم تا ششم را شامل می‌شود و جلد دوم به هفت فصل پایانی اختصاص یافته است. فصل یکم با عنوان «اصول بنیادین سواد بصری» مشتمل بر دو بخش است. بخش اول به تفاوت دیدن و نگاه کردن، خطای باصره، زوایای دید و انواع کادر می‌پردازد، اما بخش دوم تحت عنوان «اصول روانشناسی گشتالت در تصویر» مباحث متفاوتی را طرح کرده که به‌ندرت در کتاب‌های فارسی‌زبان تجزیه و تحلیل شده‌اند. با مطالعهٔ این بخش می‌توانید از یکسو با اصول و مبانی خلاقیت در دیزاین و از سوی دیگر با دلایل انتخاب تصاویر توسط طراحان آزمون سراسری هنر آشنا شوید. فصل نخست کتاب مفاهیم بنیادین هنرهای تجسمی را برای تمامی علاقه‌مندان رشته‌های هنری شرح می‌دهد و در حُکم پیش‌زمینه‌ای به‌شمار می‌آید برای مطالعهٔ فصول بعدی.

فصول دوم و سوم پیش‌نیازهای اصلی کتاب هستند و چهارچوب مبانی هنرهای تجسمی از آن‌ها آغاز می‌شود. بخش اول از فصل دوم به آشنایی با عناصر بصری اختصاص دارد و مفاهیمی مانند نقطه، خط، سطح، حجم و معماری، بافت و بازتاب آن‌ها در مکاتب هنری تشریح و به‌همراه تعداد قابل‌توجهی تصویر از منابع آزاد و کتاب‌های درسی به تفصیل بررسی شده‌اند. بخش دوم از فصل دوم به مبحث نور و رنگ‌شناسی، دسته‌بندی رنگ‌ها و شاخصه‌های اصلی آن‌ها، انواع کنتراست و نمود رنگ در مکاتب هنری با بهره گیری از کتاب هنر رنگ ایتن می‌پردازد. رنگ در لباس ایرانیان از دوران باستان نیز که از مباحث مورد توجه طراحان آزمون سراسری در سال‌های اخیر است در انتهای همین بخش با تصاویر تطبیقی آورده شده. در فصل سوم مهم‌ترین اصول و کیفیات بصری شامل تناسب و مقیاس، تعادل و تقارن، حرکت، ریتم، تباین و غرابت، وحدت، ترکیب‌بندی و … مورد بررسی قرار گرفته‌اند. تصاویر جامعی از کتاب‌های درسی و منابع آزاد به همراه تجزیه و تحلیل آثار هنری از ویژگی‌های این فصل است. پس از مطالعهٔ سه فصل اول، هنرآموز مفاهیم اصلی هنرهای تجسمی را فراگرفته و آمادگی ذهنی لازم را برای فصل چهارم یعنی «فنون ارتباط بصری» کسب کرده است. مطالعه پی‌درپی و مستمر چهار فصل آغازین توصیه می‌شود.

فصل پنجم، ششم و هفتم به‌ترتیب به مباحث فضا در هنرهای تجسمی، طراحی و تکنیک‌های آن و انواع پرسپکتیو پرداخته‌اند. در فصل پنجم به تصویرسازی‌های ذهنی و تجسم‌های فضایی توجه شده است که می‌تواند راهنمای خوبی برای پاسخ به سوالات حسی ــــــ فضایی باشد. در فصل ششم انواع مختلف طراحی و تکنیک‌های آن مانند زغال، کنته ــــــ کرایون، قلم فلزی و .. که اغلب به صورت پراکنده در منابع مختلف یافت می‌شوند، به صورت منسجم به همراه تصاویر مرتبط با هر تکنیک و مواد استفاده شده در هر طراحی گردآوری شده است. علاوه بر آن این فصل به تاریخچهٔ کاغذ و روش‌های ساخت آن و سایر بسترها نیز اشاره می‌کند. در فصل هفتم تاریخچهٔ پرسپکتیو و انواع پرسپکتیوهای واقعی، علمی، قائم، بزرگ‌نما و مرکزی و همچنین انواع ژرف‌نمایی از آغاز تاریخ و حضور آن در آثار هنری بررسی شده است.

فصل هشتم به تقسیمات کلی چاپ دستی اعم از انواع ریلیف‌ها، اینتالیو‌ها، پلانوگرافی‌ها و چاپ‌های شابلونی، تک‌چاپ‌ها و انواع تکنیک‌های چاپ باتیک به طور جامع و بسیار فراتر از کتاب‌های درسی می‌پردازد، لذا با مطالعهٔ این فصل به راحتی می‌توان به پرسش‌های مرتبط با چاپ دستی پاسخ داد. به‌منظور یادگیری هرچه بیشتر هنرآموزان، تصاویر در قسمت تکنیک‌های چاپ دستی به‌گونه‌ای انتخاب شده‌اند که در صورت نداشتن تجربهٔ حضور در کارگاه‌های چاپ دستی نیز بتوان با قسمت‌های مختلف کلیشه‌ها و ابزارآلات آشنا شد. تاریخچهٔ دستگاه چاپ و روزنامه‌ها و مطبوعات در ایران،کتابشناسی چاپ سنگی و اصطلاحات مهم چاپ دستی موضوعات دیگری هستند که در این فصل توضیح داده شده‌اند.

فصل نهم به انواع تکنیک‌های تصویرسازی مانند مدادرنگ، ماژیک، پاستل، اسکراچ بورد، کلاژ و قطاعی‌ها و … اختصاص دارد. تاریخچهٔ تصویرگری در ایران و معرفی آثار تصویرگران ایرانی نیز در این فصل بررسی شده‌اند. در فصل دهم به مبحث گرافیک، انواع نشانه‌های گرافیکی و اصطلاحات جدید حوزهٔ گرافیک مانند لوگومیکیست، لوگوآیکونیک، مونو میکیست، مونوگرام، اسلوگان، سان سریف و … که به وفور در آزمون‌های سال‌های اخیر مطرح شده‌اند، به همراه مثال‌های کاربردی و تصویری پرداخته شده است. این فصل با مبحث حساسیت‌بخشی به نوشتار پایان می‌گیرد.

فصل یازدهم مبحث گستردهٔ مکاتب پوستر جهان را در حد نیاز مخاطبان خلاصه و ساده‌سازی کرده و به پرتکرارترین پوسترهایی که در چند سال اخیر در آزمون‌های سراسری هنر مطرح بوده‌اند، پرداخته است. همچنین این فصل به تاریخچهٔ پوسترهای ایرانی می‌پردازد و مهم‌ترین پوسترهای سینمای ایران را معرفی می‌کند. فصل دوازدهم در ادامهٔ مبحث گرافیک، موضوعاتی از قبیل صفحه‌آرایی و میزانپاژ کتاب و مجله، گرید، اونیفورم، سوتیتر، صحافی کتاب، نحوهٔ چیدمان تصویر در صفحات روبروی هم و … را شرح داده است و پیش نیاز آن مطالعهٔ فصل دهم است.

در فصل سیزدهم تلاش بر آن بوده که به بزرگ‌ترین چالش هنرآموزان درس خلاقیت تصویری یعنی کمبود اطلاعات جامع در خصوص اصلی ترین مکاتب هنری قرن نوزدهم و بیستم ــــــ مبحثی که کاملاً مکمل این درس است ــــــ پرداخته شود. به منظور درک و یادگیری مطالب، بهتر است که همزمان با مطالعهٔ هر فصل از کتاب به فصل سیزدهم نیز رجوع شود و به ترتیب از مکتب امپرسیونیسم تا آرته پوورا مطالعه گردد؛ چرا که در تمامی فصول کتاب به مکاتب مختلف در تاریخ هنر ارجاع داده شده است.

در نهایت پس از مطالعهٔ کتاب، آنچه شما را در خلاقیت تصویری پیشتاز می‌سازد، زندگی کردن بر مدار هنر و تاریخ هنر است. این اتفاق تنها از طریق مطالعه و تورق منابع اصلی، جستجوی نام هنرمندان و تصاویر مرتبط با آن‌ها، مشاهده مستندهای مرتبط با آثار و سبک های هنری، دیدن فیلم‌های زندگینامهٔ هنرمندان، بازدید از موزه‌ها و گالری‌های آنلاین و یا حضوری، مطالعهٔ نشریات تخصصی هنر و به طور کلی هر آنچه به پیشبرد اطلاعات عمومی و تخصصی شما در زمینه هنرهای تجسمی کمک می‌کند، میسر خواهد شد.